Το Σάββατο 2 Οκτωβρίου 2021 πραγματοποιήσαμε την πρώτη ενημερωτική περιήγηση στο πλαίσιο του Transition to 8 με θέμα το περιβάλλον στην Ελευσίνα. Το περιβάλλον είναι το πρώτο από τα τρία κοινωνικά ζητήματα που θα αποτελέσουν πεδία διαλόγου και καλλιτεχνικής δημιουργίας στο έργο.

Στην περιήγηση συμμετείχαν κάτοικοι της Ελευσίνας, οι οποίοι ενδιαφέρονται ιδιαιτέρως για το θέμα, την ιστορία του, την κατάσταση που επικρατεί σήμερα και το μέλλον του. Την περιήγηση συντόνισαν τα μέλη της ομάδας του Transition to 8, ο Πάνος Γκιόκας, υπεύθυνος για τη σύλληψη του έργου από τη MENTOR, η Δώρα Σκαλή μέλος εκπροσωπώντας την ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών, ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια και η Ακριβή Κατηφόρη κοινωνικά ενεργή τεχνολόγος από το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά». Καλεσμένος της ομάδας έργου ο κ. Χρήστος Χρηστάκης, κάτοικος Ελευσίνας και ιθύνων νους του Ecoeleusis, μιας ακτιβιστικής πρωτοβουλίας πολιτών της πόλης προσανατολισμένης στην προστασία του περιβάλλοντος και την οικολογική αναβάθμιση της πόλης και της ευρύτερης περιοχής του Θριασίου. Η δράση του κ. Χρηστάκη και του Ecoeleusis μετρά περίπου μια δεκαετία. Έχει συντελέσει εμπράκτως στη διαφύλαξη του περιβάλλοντος στην Ελευσίν και έχει οδηγήσει την ομάδα στη συγκέντρωση ενός τεράστιου όγκου πληροφοριών που αποδείχτηκαν εξαιρετικά πολύτιμες. 

Με δέος όσοι παραβρεθήκαμε ακούσαμε για την βιομηχανική ιστορία του τόπου και τις πληγές που αυτή δημιούργησε στην ατμόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος της Ελευσίνας. Από το πρώτο Σαπωνοποιείο ως και το πρόσφατο κλείσιμο της Χαλυβουργικής, έχει περάσει από την Ελευσίνα ένας, δυσανάλογα με το μέγεθος της πόλης, μεγάλος αριθμός βιομηχανιών και βιοτεχνιών και καθεμιά άφησε ποικιλοτρόπως το στίγμα της στον τόπο -οικονομικά, αρχιτεκτονικά κ.ά.- αλλά και το αποτύπωμά της στο φυσικό περιβάλλον. Σοκαριστικό για πολλούς από εμάς ήταν το πέρασμα μέσα από τις εγκαταστάσεις του Τιτάνα, του οποίου οι καμινάδες έχουν σταματήσει να καπνίζουν τα τελευταία χρόνια. Η διακοπή της ομαλής ροής του παραλιακού δρόμου της πόλης δίνει την εντύπωση ότι η πύλη του εργοστασίου σηματοδοτεί και το τέλος του, και παρόλο που ακόμα και πολλοί μόνιμοι κάτοικοι της πόλης δεν το γνωρίζουν, κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Στην πραγματικότητα, ο παραλιακός δημόσιος δρόμος συνεχίζεται και διερχόμενος κανείς μέσα από το εργοστάσιο οδηγείται στην παραλία της Βλύχας. Για πολλούς από τους παρευρισκόμενους -ακόμα και μόνιμους κατοίκους της πόλης- το πέρασμα μέσα από τον Τιτάνα ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Η επιβλητικότητα των εγκαταστάσεων, που πλέον χρησιμοποιείται μόνο ως αποθήκες και λιμενικές εγκαταστάσεις, συνέβαλε στην απόκοσμη αίσθηση εγκατάλειψης που χαρακτηρίζουν το τοπίο στη διαδρομή μέσα στο άλλοτε ζωντανό και παραγωγικό εργοστάσιο. 

Στην περιοχή της Βλύχας ο περίπατός μας κατευθύνθηκε προς το νεκροταφείο πλοίων, όπου μια σειρά από παροπλισμένα πλοία έχουν αφεθεί να ρημάζουν, λόγω του κόστους που θα είχε η μεταφορά και διάλυσή τους. Στο σημείο εκείνο πραγματοποιήθηκε μια πιλοτική συνεδρία κοινωνιοδράματος, όπου οι συμμετέχοντες υποδυόμενοι διαφορετικούς ρόλους συζήτησαν για το ζήτημα του περιβάλλοντος. Δεδομένου ότι όλοι ήρθαν σε επαφή με τη μέθοδο πρώτη φορά, τα αποτελέσματα ήταν αξιόλογα αποτελέσματα. Κάπου εκεί, παρουσιάστηκαν οι σένσορες και το σύνολο του τεχνολογικού εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθεί κατά τις συνεδρίες κοινωνιοδράματος για την καταγραφή των αντιδράσεων των συμμετεχόντων, προσδίδοντας ακόμα μεγαλύτερη περιέργεια για όσα θα ακολουθήσουν κατά τη βιωματική έρευνα που θα διεξαχθεί.

Και κάπως έτσι, ανάμεσα στα κουφάρια των παρατημένων πλοίων, με τη σκέψη να διχάζεται ανάμεσα στον πολύ υπαρκτό κίνδυνο για περαιτέρω μόλυνση της θάλασσας από ένα πιθανό ναυάγιο -δεν είναι σπάνιο φαινόμενο άλλωστε- και στην ενοχή που προκαλεί η μη συνειδητή αισθητικοποίηση της φρίκης μπροστά στη ρομαντική θέα του εγκαταλελειμμένου τοπίου, ολοκληρώθηκε αυτός ο πρώτος εξαιρετικά ωφέλιμος και πλούσιος σε πληροφορίες περίπατος στην Ελευσίνα.