Loading
amea
  • Περιβάλλον και ανθρώπινα δικαιώματα

    28.04.2022

    Πώς επηρεάζεται ο άνθρωπος από το περιβάλλον και πώς σχετίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα με το περιβάλλον και την ανάγκη προστασίας του; 

    Το φυσικό περιβάλλον και η αλλοίωσή του από τον ανθρώπινο παράγοντα αποτελεί τον πρώτο από τους τρεις άξονες που εξετάζουμε στο πλαίσιο του έργου Transition to 8. Οι  συνέπειες της ανάπτυξης της βιομηχανίας και της ανθρώπινης δραστηριότητας εν γένει στο περιβάλλον απασχολούν συστηματικά τη διεθνή κοινότητα μόλις από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Παρόλο που είχαν γίνει κάποιες σποραδικές προσπάθειες να ξεκινήσει η συζήτηση για τη διαφύλαξη των φυσικών πόρων ήδη από το 1948, αυτές αποδείχτηκαν ουσιαστικά άκαρπες. Αρχικά, μεγαλύτερο ενδιαφέρον έδειξαν χώρες με ανεπτυγμένη βιομηχανία καθώς εκεί οι συνέπειες ήταν εμφανείς πλέον δια γυμνού οφθαλμού και η κοινή γνώμη είχε ήδη αρχίσει να ευαισθητοποιείται με μια δυναμική που οδήγησε στο περιβαλλοντικό κίνημα και στη συνέχεια την ίδρυση των πρώτων πράσινων κομμάτων.

    Στην τελευταία αρχή της Διακήρυξης της Στοκχόλμης (1972, 5 Ιουνίου -έχει καθιερωθεί ως Ημέρα Περιβάλλοντος) βρίσκουμε την εξής διατύπωση: «ο άνθρωπος έχει το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας, της ισότητας και των κατάλληλων συνθηκών ζωής, σε ένα περιβάλλον ποιότητας που επιτρέπει μια αξιοπρεπή ζωή και ευημερία, και αυτός φέρει σοβαρή ευθύνη για την προστασία και τη βελτίωση του περιβάλλοντος για τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές».

    Τη Διάσκεψη της Στοκχόλμης ακολούθησαν σημαντικές περιφερειακές εξελίξεις, συνέδρια, μελέτες, νομικά κείμενα, σύσταση ειδικών επιτροπών κ.ά. Το 1983 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών δημιούργησε την Παγκόσμια Επιτροπή για το Περιβάλλον και για την Ανάπτυξη και μια δεκαετία αργότερα, το 1992, πραγματοποιήθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο στη Βραζιλία η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (UNCED).

     

    Με ποια ανθρώπινα δικαιώματα σχετίζεται το περιβάλλον;

    Το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα σε ένα επαρκές βιοτικό επίπεδο και το δικαίωμα στην υγεία. Έμμεσα επηρεάζεται το δικαίωμα της πρόσβασης στην πληροφόρηση και η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων σε ό,τι αφορά εν προκειμένω το δικαίωμα των πολιτών και των κοινοτήτων να συμμετέχουν στη διαμόρφωση των περιβαλλοντικών πολιτικών. Και αν η επίδραση των περιβαλλοντικών συνθηκών στην υγεία του ανθρώπου ή στη δυνατότητά του να απολαμβάνει με ευημερία και αρμονία την καθημερινότητά του μοιάζει προφανής, αυτό που πολλοί αγνοούν είναι ότι το δικαίωμα της πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφόρηση είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τη χάραξη αποτελεσματικών περιβαλλοντικών πολιτικών που σέβονται το περιβάλλον και προωθούν τη βιώσιμη ανάπτυξη.

    Η προστασία του περιβάλλοντος συνδέεται άμεσα με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε περιοχές τραυματισμένες από τη βαριά βιομηχανία, και σε περιοχές όπου η ατμόσφαιρα, το έδαφος ή τα ύδατα πλήττονται εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας, οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να είναι πλήρως πληροφορημένοι και σε θέση να λαμβάνουν μέρος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής και να ελέγχουν την κρατική δράση σε θέματα περιβάλλοντος, ώστε κατ’ επέκταση να προστατεύουν το δικαίωμά τους σε ένα υγιές περιβάλλον. 

    Η σημασία της διαφύλαξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με κάθε μέσο είναι αδιαμφισβήτητη. Στο πλαίσιο αυτό, το Transition to 8 επιδιώκει την επαναδιαπραγμάτευση καίριων κοινωνικών ζητημάτων της Ελευσίνας. Με εργαλεία από τις κοινωνικές επιστήμες, την τεχνολογία και την τέχνη οι ομάδες του έργου καταγράφουν τα ζητήματα και τα συζητούν με την κοινότητα. Συλλέγουν δεδομένων από τις αντιδράσεις τους με αποτέλεσμα την τελική επεξεργασία και σύνθεση αυτών από καλλιτέχνες με τελικό προορισμό την παρουσίαση μουσικών και οπτικοακουστικών έργων.