Το δικαίωμα στην εργασία εντάσσεται στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Ως «ελευθερία του επαγγέλματος και δικαίωμα προς εργασία» περιγράφεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 15), ενώ το δικαίωμα στην εργασία προστατεύεται και από το Ελληνικό Σύνταγμα. Η εργασία αποτελεί αποτελεί κομβικό σημείο κατά την παραγωγή και την κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών και της κίνησης της οικονομίας και οι επίσημοι θεσμοί οφείλουν να την προστατεύουν.

Η εργασία εκτός από το ότι συμβάλλει στην κοινωνική και οικονομική συνοχή επηρεάζει και τη ζωή του ατόμου. Προσφέρει μια σειρά από οφέλη με πρώτο την εξασφάλιση των προς το ζην και άρα την αξιοπρεπή διαβίωση. Συμβάλλει στην επίτευξη της αυτογνωσίας και της προσωπικής προόδου, στην αύξηση της αυτοεκτίμησης. Μέσα από την εργασία το άτομο αναπτύσσει δεξιότητες και ταλέντα και κοινωνικοποιείται. Αντίστοιχα, σε σκληρές συνθήκες εργασίας και κακομεταχείρισης, το άτομο νιώθει ότι αδικείται, αισθάνεται θυμό και απογοήτευση και κατακλύζεται από αισθήματα παραίτησης. Προς την αποφυγή αυτών, η επιλογή της εργασίας είναι υψίστης σημασίας. Ταυτόχρονα, η θέσπιση και η τήρηση κανόνων που προστατεύουν τους εργαζόμενους και τις συνθήκες εργασίας είναι επίσης απαραίτητες.

Όσα αναφέρονται παραπάνω έχουν προκύψει κατόπιν συνεχών επανανοηματοδοτήσεων κατά τον 20ο αιώνα της έννοιας της εργασίας, επανανανοηματοδοτήσεις που επιτεύχθηκαν μέσα από τους αγώνες του εργατικού κινήματος και της συστηματικής διεκδίκησης σειράς δικαιωμάτων από τους εργαζόμενους. Μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία του εργασιακού στην Ελλάδα μας διαφωτίζει σχετικά. Έναν περίπου αιώνα πριν, η πραγματικότητα απείχε πάρα πολύ από όσα (θεωρητικά) ισχύουν σήμερα. Το να έχει κανείς εργασία ήταν σε μεγάλο βαθμό πολυτέλεια. Το να έχει κανείς μια εργασία που να του προσφέρει τα οφέλη που αναφέρονται παραπάνω ήταν μάλλον απίθανο. Υπήρχαν επαγγέλματα με εργάσιμη μέρα από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου, κάποια με 14-15 ώρες, ενώ κάποιοι περισσότερο ευνοημένοι εργάζονταν 10-12 ώρες ημερησίως. Το αίτημα των πρώτων απεργιών ήταν η θέσπιση του δεκαώρου και στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα το εννιάωρο. Η εργασία σε βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες χαρακτηριζόταν από δύσκολες και εξοντωτικές συνθήκες. Αυτές ώθησαν τους εργαζόμενους στη συσπείρωση και τη δημιουργία των πρώτων σωματείων.

Η βιομηχανία στην Ελλάδα αναπτύχθηκε σε δύο κύματα. Η εγκατάσταση των οραματιστών του κύκλου της Ζυρίχης στα τέλη του 19ου αιώνα στην Ελλάδα σήμανε τη μετάβαση της χώρας στη βιομηχανική της εποχή και το πρώτο κύμα της βιομηχανικής άνθησης στη χώρα. Μαζί με τη βιομηχανία αναδύθηκε και το εργατικό κίνημα. Κατά τη δεκαετία του ‘50, μαζί με το Σχέδιο Μάρσαλ, εντοπίζουμε τη δεύτερη φάση της βιομηχανικής ανάπτυξης. Αυτή συνεχίζεται ως το 1970 οπότε και ξεκινούν οι μεγάλες αλλαγές στη χώρα με την ανοικοδόμηση των μεγάλων αστικών κέντρων για να στεγάσουν το μεγαλύτεο μέρος του πληθυσμού. Η σταδιακή αποβιομηχάνιση της χώρας ξεκινά τη δεκαετία του ‘70. Στα μεγάλα εργοστάσια της χώρας μπολιάστηκαν οι ιδέες που έδωσαν πνοή στο εργατικό κίνημα, τις δυναμικές διεκδικήσεις, τις αιματοχυμένες απεργίες και τις κινητοποιήσεις που σημάδεψαν τον τόπο.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η μετάβαση στη μεταβιομηχανική εποχή συνοδεύεται από σημαντικές αλλαγές στο εργασιακό τοπίο, στις διεκδικήσεις, και στην προστασία της εργασίας. Η τεχνολογική επανάσταση από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα δεν έχει σταματήσει να προσφέρει νέες λύσεις αλλάζοντας ταυτόχρονα τις προτεραιότητες. Οι έννοιες της κοινωνίας της γνώσης, της κοινωνίας της πληροφορίας, της καινοτομίας, και της εργασιακής ευελιξίας έχουν αποκτήσει τόσο οπαδούς όσο και επικριτές.

Οι πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες έχουν αποκτήσει ιδιαίτερο ρόλο στη μεταβιομηχανική εποχή. Η εξέλιξη της τεχνολογίας ευαγγελιζόταν από νωρίς ότι θα έπαυε η ανάγκη για πολύωρη εργασία. Η αύξηση του ελεύθερου χρόνου σε συνδυασμό με την άνοδο του μορφωτικού επιπέδου του πληθυσμού, δημιούργησαν την ανάγκη για αναδιοργάνωση του πεδίου των πολιτιστικών βιομηχανιών. Τα κελύφη των άλλοτε πολύβουων εργοστασίων, αποτέλεσαν ιδανικές τοποθεσίες για τη δημιουργία εστιών πολιτιστικής ανάπτυξης συνδυάζοντας τη μαζική ψυχαγωγία και την αξιοποίηση της βιομηχανικής κληρονομιάς.

Ο ιστορικός Αντώνης Λιάκος με αφορμή τη συζήτηση για το οκτάωρο, σημειώνει «από τη δεκαετία του 1990 και η Ελλάδα και η Ευρώπη έχουν εισέλθει σε φάση απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων. Η παγκοσμιοποίηση και οι μεγάλες τεχνολογικές μεταβολές έχουν αλλάξει πολλά πράγματα στον κόσμο της εργασίας και στον τύπο του εργαζομένου. [...] Αυτή η μονόπλευρη (από την πλευρά των κυβερνήσεων) πλέον διευθέτηση των εργασιακών σχέσεων ανατρέπει κατακτήσεις που χρειάστηκαν δύο παγκόσμιοι πόλεμοι και χιλιάδες εργατικοί αγώνες για να επιτευχθούν. Ανατρέπει ισορροπίες που βρίσκονται στον πυρήνα των σύγχρονων δημοκρατιών, δηλαδή τη συνεχή προσπάθεια αντιστοίχισης οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής δικαιοσύνης.» Το μεταβιομηχανικό μοντέλο εργασίας επικρατεί. Τι μπορεί να γίνει ώστε οι αργοκίνητοι μηχανισμοί προστασίας της εργασίας να συμβαδίσουν με τις εξελίξεις και να προστατεύσουν το δικαίωμα όλων στην εργασία;