Στις αρχές του 1920 και ένας νεαρός ευφάνταστος ερευνητής, ο Jacob Moreno, θέτει ως κέντρο της θεωρίας του το άτομο, ως οργανικό και αναγκαίο μέρος της κοινωνίας, στην οποία συμμετέχει με ποικίλους κοινωνικούς ρόλους. Σπούδασε ιατρική, μαθηματικά και φιλοσοφία και ήδη από τα φοιτητικά του χρόνια, απέρριψε τη θεωρία του Freud -που «πήρε» τον άνθρωπο από την απ-άνθρωπη κοινωνία του 19ου αιώνα και τον «έβαλε» στο θεραπευτικό δωμάτιο για να τον προστατέψει. Ο Moreno ενδιαφέρθηκε για τις δυνατότητες που δίνει στο άτομο η συμμετοχή του σε μια ομάδα και ως εκ τούτου υπήρξε από τους πρωτεργάτες της ομαδικής ψυχοθεραπείας.

Γιατί το κοινωνιόδραμα;

Θέλουμε οι άνθρωποι να μιλήσουν για τις κοινές τους εμπειρίες στην Ελευσίνα, όπως αυτές απορρέουν από τα μοτίβα/patterns των διαφόρων σχέσεών τους (οικογενειακές, φιλικές, κοινωνικές, επαγγελματικές) καθώς και από τον τρόπο που βλέπουν και βιώνουν τις διάφορες συνθήκες γύρω τους.

Θέλουμε να διερευνήσουμε την εσωτερική δομή της κοινωνικής ομάδας των κατοίκων της Ελευσίνας σε σχέση με τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, πέρα από ό,τι «φαίνεται». 

Το κοινωνιόδραμα επιτρέπει στους συμμετέχοντες να υποδύονται ρόλους-προβλήματα που αφορούν όλα τα μέλη της κοινότητας  –ως «ηθοποιοί»– ώστε να φτιαχτεί ένα πλαίσιο «τόπος-δράση-κίνητρο», στο οποίο οι συμμετέχοντες μπορούν να δράσουν, “as if”, σαν να βιώνουν μια πραγματική κατάσταση.

Τέλος, αποτελεί μια μέθοδο όπου η ομάδα απευθύνεται προς την ίδια την ομάδα κι όχι προς το άτομο.

Μια ομαδική μεθοδολογία! Μια βιωματική ομαδική διαδικασία!

Το κοινωνιόδραμα αποτελεί μια ομαδική μεθοδολογία που επικεντρώνεται σε πρακτικές επίλυσης προβλημάτων των ανθρωπίνων σχέσεων. Καλλιεργεί την κατανόηση των κοινωνικών συστημάτων και των κοινωνικών συμπεριφορών που διαμορφώνουν τις ατομικές και συλλογικές ταυτότητες, διερευνά κοινωνικά ζητήματα, ανησυχίες κοινωνικής δικαιοσύνης, συλλογικό τραύμα, προκατάληψη, στίγμα, διαπροσωπική ένταση, συγκρούσεις μεταξύ ομάδων, θεραπεία, δικαιοσύνη, κ.λπ. Εμπλέκει, επίσης, μια ευρεία γκάμα δεικτών μη λεκτικής επικοινωνίας (εκφράσεις προσώπου, στάση σώματος, οπτική επαφή, χειρονομίες, τόνος φωνής, γλώσσα σώματος, φυσική κίνηση, κ.λπ.).  

Ακόμα, το κοινωνιόδραμα ενισχύει την κατανόηση των μελών σε σχέση με τις αξίες και τα συναισθήματα που φέρουν και προσφέρει την ευκαιρία να πειραματιστούν με νέες συμπεριφορές.  

Απώτερος σκοπός του κοινωνιοδράματος είναι να καταφέρουν τα άτομα να πάρουν απόσταση από τις συνήθεις κοινωνικά προσδιορισμένες συμπεριφορές τους και να αντιδράσουν με έναν διαφορετικό τρόπο ή/και ρόλο. 

Το κοινωνιόδραμα λειτουργεί και ενδοσκοπικά σε επίπεδο ατόμου, καθώς με την έναρξη μιας κοινωνιοδραματικής συνεδρίας -μόλις ορίζεται το θέμα και ως εκ τούτου και το πλαίσιο εργασίας- αμέσως αναδεικνύονται κοινά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης εμπειρίας, σκέψεις, συναισθήματα και ελπίδες όλων των συμμετεχόντων, καθώς εξερευνούν τον εαυτό τους αλλά και τη θέση τους στο κοινωνικό σύνολο.

Η δομή μιας τυπικής συνεδρίας κοινωνιοδράματος:

1. Προθέρμανση: Οι συμμετέχοντες αποφασίζουν το θέμα που θα εξερευνήσουν.
2. Μοίρασμα ρόλων: Είτε με αυθόρμητη επιλογή από τους συμμετέχοντες είτε με διανομή από τον κοινωνιοδραματιστή.
3. Ανάπτυξη ρόλων: Όπως τους φαντάζονται οι συμμετέχοντες.

Και τέλος, συζήτηση. Μετά από κάθε τέτοια αλληλεπίδραση ακολουθεί συζήτηση για την προσέγγιση του θέματος, για τις πιθανές λύσεις, για τις νέες ιδέες που παρουσιάστηκαν, κλ.π., διαδικασία που λειτουργεί καθρεφτιστικά και αντανακλαστικά τόσο στη νόηση όσο και στο συναίσθημα δίνοντας τη δυνατότητα να δημιουργηθούν συνάψεις μεταξύ πραγματικών ρόλων στην κοινωνική ζωή και ρόλων όπως αναπαραστάθηκαν εντός του κοινωνιοδράματος.