Στο άλλο άκρο του διπόλου, ένας συμμετέχων καταθέτει εμπειρίες από το ελεύθερο επάγγελμα και θέτει ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων στην προστασία της πρωτότυπης δημιουργίας από το Υπουργείο Πολιτισμού, ιδίως μετά την απελευθέρωση των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων. Με τον τρόπο αυτό αγγίζει τις συλλογικές ευθύνες της κοινωνίας.
ΚΔ=Κοινωνιοδραματιστής/τρια, Σ=Συμμετέχων/ουσα
Σ.1: Εγώ δύο πράγματα θα ήθελα να πω: Το πρώτο είναι σχετικό με τις απευθείας αναθέσεις που γίνονται για κάποιες δουλειές. Από τότε που σπουδάζαμε ακόμα, δηλαδή μιλάμε για αρχές δεκαετίας του ’80, επαναλαμβάνεται το ίδιο μοτίβο. Κάνουμε ένα πανελλήνιο διαγωνισμό, δεν μας αρέσει το αποτέλεσμα και μετά το αναθέτουμε σε μια τρίτη εταιρεία, έναν δικό μας δηλαδή. Τελευταίο ήταν αυτό με το Ρέμα της Σκάλας, με το οποίο έγινε χαμός.
Και ένα άλλο που είναι κυριολεκτικά βάσανο, είναι το google. Δηλαδή, έχεις έναν πελάτη – μάλλον, δεν έχεις έναν πελάτη, δεν θα τον βρεις αυτόν ποτέ -, χτυπάει το αντίστοιχο αντικείμενο εργασίας που θέλει να κάνει, βρίσκει ένα σήμα, το παίρνει, το εφαρμόζει και τελειώνει. Δεν υπάρχει κατοχύρωση. Βλέπεις δηλαδή, γυρίζεις στην Ελευσίνα, στην Αθήνα, παντού, και βλέπεις δουλειές που τις έχεις ήδη δει στο εξωτερικό στη Γαλλία, την Αγγλία, την Ελβετία, την Πολωνία κ.ο.κ.
ΚΔ.2: Δεν υπάρχει κατοχύρωση της δουλειάς, ας πούμε
Σ.1: Δεν υπάρχει, ναι. Παλιά υπήρχε. Μετά την απελευθέρωση όλων των καλλιτεχνικών επαγγελμάτων, δεν υπάρχει φυσικά ούτε σε εμάς στη γραφιστική. Αυτό ίσχυε κάποτε.
ΚΔ.2: Ποιος θα μπορούσε σήμερα να το ορίσει αυτό, να το φροντίσει κατά τη γνώμη σας;
Σ.1: Το Υπουργείο Πολιτισμού, καθώς αφορά σε Πνευματικά δικαιώματα.Αλλά δεν μπορείτε να φανταστείτε τι κλοπή γίνεται. Οπότε αυτό έχει ρίξει και τις τιμές. Έτσι; Δεν ανοιγόμαστε. Φυσικά δεν είναι η ίδια δουλειά ως εργατοώρες πριν και μετά τα κομπιούτερ, σαφώς είναι πιο εύκολη και πιο γρήγορη τώρα, αλλά η πίεση του μυαλού και το δημιουργικό κομμάτι είναι ίδια. Δεν έχει αλλάξει κάτι. Εγώ τουλάχιστον που έχω ξεκινήσει να δουλεύω πολύ πριν τα κομπιούτερ, η μέθοδος που ακολουθώ είναι σαν να μην είχα κομπιούτερ. Το κομπιούτερ είναι ένα μέσο για να υλοποιήσω αυτό που έχω στο μυαλό μου. Είναι τελείως διαφορετικό από κάποιους άλλους που συναντώ και βλέπω πως με τον τρόπο τους χτυπάνε το επάγγελμα. Για παράδειγμα βρίσκουν κάτι «α κοίταξε τι ωραίο που είναι αυτό» το παίρνουν, το βάζουν στα υλικά τους και εκεί τελειώνει. Και δεν θα τους μιλήσει κανείς! Και πολύ πιθανό να είναι και καλύτερο από ένα πρωτότυπο σήμα που θα σχεδιάσω εγώ. Γιατί το έχει κάνει μία διαφημιστική εταιρεία, και γιατί, γιατί έχει τη δυνατότητα να επιλέξει ανάμεσα σε χιλιάδες.